کارهایی که ما در طول روز برای انجام دادن داریم گاهی اوقات تا حدی زیاد است که دیگر وقتی برای شستشوی ظروف مهمانی و مجالس و … را نداریم. اینجا است که ظروف یکبار مصرف به کمک ما آمده اند تا زندگی را برایمان راحت تر کنند. اما باید مراقب باشیم در کنار راحتی که به دست می آوریم آسیبی به محیط زیست وارد نکنیم. راهکار استفاده از ظروفی است که به دل طبیعت دوباره باز می گردند و امکان بازیافت آن ها وجود دارد. ظروف یکبار مصرف گیاهی از این دست ظروف دوست دار طبیعت هستند که می خواهیم در این مقاله به بررسی مزایا و معایب آن ها بپردازیم.
ظروف یکبار مصرف گیاهی چه ظروفی هستند؟
مواد اولیه در ساخت ظروف یکبار مصرف گیاهی ماده ای به نام PLA است. این ماده نوعی پلی استر است و از موادی ساخته می شود که قابلیت بازیافت دارند موادی مانند نیشکر، نشاسته، ذرت و … در بین بیوپلاستیک ها می توان گفت که PLA از پر مصرف ترین مواد اولیه بر شمرده می شود و محبوبیت زیادی دارد. علت استقبال زیاد از این ماده ویژگی های خوبی است که دارد ویژگی هایی مانند وزن کم آن و مقرون بصرفه بودنش باعث شده که مردم به استفاده از آن روی بیاورند. ظروف یکبار مصرفی که با این ماده ساخته می شوند هم از نظر ظاهری زیبا هستند و هم آن که در برابر حرارت مقاومت خوبی دارند. در کنار تمامی خصلت های خوبی که این ظروف دارند، استفاده از آن ها آسیبی به محیط زیست وارد نمی کنند در نتیجه دوستدار محیط زیست به حساب می آیند.
تاریخ تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی به چه سالی بر می گردد؟
تاریخ تولید این ظروف گیاهی به دهه ۱۹۷۰ میلادی بر می گردد اما در سال ۲۰۰۲ به دست آمریکایی ها ظروف یکبار مصرف گیاهی به تولید انبوه رسیدند. محققان و پژوهشگران ایرانی نیز در سال ۱۳۸۶ شمسی توانایی ساخت پلیمر PLA را به دست آورند و در آن سال ما پنجمین کشوری شدیم که فناوری ساخت این پلیمر را به دست آوردیم.
نحوه تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی چگونه است؟
کشورهای دارای فناوری تولید پلیمر گیاهی، برای تولید آن از نشاسته ذرت، سیب زمینی و گندم استفده می کنند. به طور طبیعی نشاسته پلیمری گیاهی است که خاصیت قابل توجه آن، خاصیت آب دوستی است. برای تولید ظروف یکبار مصرف این ویژگی می تواند دردسر ساز شود به همین دلیل در فرایند تولید باید کاری کرد که این ویژگی از بین برود. به همین منظور اسیدهای چرب گیاهی از جمله استاریک اسید و اولئیک اسید به آن اضافه می شود. با این کار تغییراتی در ترکیب اولیه ایجاد شده و گروه استری با زنجیره طولانی کربنی ایجاد می شود. در نتیجه این تغییرات، خاصیت آب دوستی نشاسته از بین می رود و خاصیت آب گریزی جای آن را می گیرد.
بعد از این مرحله باید حالات دیگری را در آن ایجاد کرد به همین هدف، گلوتن و موم عسل برای حفظ خاصیت چسبندگی و روغن های گیاهی و سلولز به آن افزوده می شود و با این کار خواص فیزیکی و مکانیکی پلیمر تا حد زیادی افزایش می یابد.
ترکیبی که در این مرحله به دست می آید در دستگاه اکستروژن به گرانول تبدیل می شود. بعد از آن گرانول را به ورق، مواد تزریقی و فیلم های نازک تبدیل می نمایند تا تولید کنندگان بتوانند با استفاده از آن ها، ظروف یکبار مصرف گیاهی با کیفیت تولید و به بازار عرضه کنند.
ظروف یکبار مصرف گیاهی چه مزایایی دارند؟
طبق توضیحاتی که تاکنون دادیم دانستید که در تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی از مواد طبیعی و گیاهی مانند نشاسته ذرت، گندم و … استفاده می شود و در طی فرایند تولید، گلوتن، موم عسل، روغن های گیاهی و … به آن اضافه می شود. به همین خاطر از مزایای ظروف یکبار مصرف گیاهی می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- همانطور که گفتیم در تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی از مواد شیمیایی استفاده نمی شود به همین دلیل زمانی که مواد داغ و چرب داخل این ظروف قرار بگیرد، هیچ ماده سمی و شیمیایی از آن آزاد نمی شود و وارد محتویات داخلش نمی شود در نتیجه ضرر و آسیبی به سلامت انسان وارد نمی کند.
- از مزایای خیلی خوب ظروف یکبار مصرف گیاهی، قابل بازیافت بودن آن ها است. این ظروف با توجه به شرایط محیطی مانند فشار، دما، میکروارگانیسم های موجود در خاک و … می توانند در طی ۵ تا ۶ ماه تجزیه شده و به طبیعت باز گردند. در مقایسه با سایر مواد مصرفی، این مدت برای بازیافت مدت زمان کمی به حساب می آید به همین دلیل است که می گوییم این ظروف دوستدار طبیعت هستند.
- برای تهیه ظروف یکبار مصرفی از مواد نفتی استفاده نمی شود.
- برای تولید ظروف یکبار مصرف گیاهی از مواد اولیه گیاهی استفاده می شود و همین باعث بالا رفتن مقاومت آن ها در برابر حرارت می شود. این ظروف می توانند دمای بین ۲۰ تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد را تحمل کنند به همین دلیل می توان بدون نگرانی از آن ها در مایکروفر استفاده نمود.
- برای تولید این ظروف به حدود ۶۰ درجه سانتی گراد انرژی نیاز است و این میزان نسبت به تولید سایر ظروف بسیار کمتر است به همین دلیل تولید آن ها از نظر انرژی، بصرفه به حساب می آید.
- به خاطر طبیعی بودن مواد اولیه تولید این ظروف، برای بسته بندی مواد غذایی، اسباب بازی کودکان و … می توان از آن ها استفاده کرد و نگرانی بابت سلامتی مصرف کنندگان نداشت.
- از آن جایی که مواد اولیه ساخت ظروف یکبار مصرف گیاهی، طبیعی و گیاهی است تولید آن ها باعث تقویت و توسعه صنایع کشاورزی خواهد شد.
- وزن ظروف یکبار مصرف گیاهی کم است در نتیجه در جابجای تعداد زیاد آن ها مشکلی به وجود نمی آید.
ظروف یکبار مصرف گیاهی چه معایبی دارند؟
در کنار تمامی مزایایی که ظروف یکبار مصرف گیاهی دارند ممکن است ذکر چند مورد به عنوان معایب این ظروف قابل توجه باشد.
- از جمله نکاتی که به عنوان عیب این ظروف به حساب می آید این است که در هنگام استفاده از آن ها برای مایعات ممکن است بوی نشاسته از آن استشمام شود. در این صورت ممکن است فرد گمان کند طعم نوشیدنی تغییر کرده است. البته استشمام این بو برای همه افراد اتفاق نمی افتد.
- به نسبت سایر ظروف یکبار مصرف از جمله نوع پلاستیکی آن ها، قیمت ظروف یکبار مصرف گیاهی مقداری بیشتر است. شاید همین مسئله باعث شود افراد کمتری ترغیب شوند از آن استفاده کنند. اما ناگفته نماند در صورت خرید عمده این ظروف، قیمت آن ها نیز بصرفه تر خواهد بود.
در کنار تلاش برای زندگی راحت تر باید توجه داشته باشیم که به طبیعت و محیط زیست آسیبی وارد نکنیم. استفاده از این ظروف این دو ویژگی را همزمان برای ما ایجاد می کنند. اکنون این ما هستیم که در زمان انتخاب باید توجه داشته باشیم و خود را در برابر سلامت محیط زیستمان مسئول بدانیم.